Birleşmiş Milletler Türkiye Mukim Koordinatörü – Babatunde Ahonsi / 6 Şubat, Türkiye’nin güneyinde 11 ilde 50 binden fazla kişinin ölümüne neden olan depremlerin yıl dönümü. Çifte depremler Türkiye’nin güneyindeki 11 ili vurduğunda, şok dalgaları tüm dünyayı sarstı. Depremlerin yol açtığı büyük hasar, o dönemde görev yaptığım Sierra Leone’de bizim de yüreklerimizde yankılandı.
Bu anılar hâlâ tazeliğini korurken Türkiye’deki ilk resmi ziyaretimi deprem bölgesine yaptım. Geçtiğimiz günlerde de depremin en çok zarar verdiği illerden biri olan Hatay’ı ziyaret ettim. Aradan bir yıl geçmiş olmasına rağmen, depremlerin yarattığı acı hâlâ hissediliyor. Bunun nedeni de çok açık. Hatay en fazla can kaybının yaşandığı illerden biri. Biz de Hatay’da 5 BM aile üyemizi kaybettik.
Toparlanma çalışmaları
Türk Hükümeti’nin bölgedeki yeniden yapılanma çalışmaları ve depremzedelere yönelik yardımları dikkate değer ve örnek teşkil edecek nitelikte. Bölgedeki insanların gözlerinde gördüğüm güç de bu çabaları daha da etkili kılıyor.
BM ve kuruluşları, Türk Hükümeti’nin depremler sonrası yardım ve yeniden inşa çalışmalarını desteklemek üzere ilk günden bu yana sahada bulunuyor. Bugün de toparlanma çabalarına destek olma yönündeki güçlü kararlılığımızı sürdürüyoruz. Bölgedeki geniş kapsamlı çalışmalarımızda önemli ilerlemeler kaydetmiş bulunuyoruz.
BM Türkiye ve Türkiye’deki BM kuruluşları, başta dezavantajlı kadınlar, gençler, engelliler ve mülteciler olmak üzere en kırılgan grupları öncelikli olarak ele alarak, daha iyiyi inşa etme çabalarında Türk hükümetiyle iş birliği yapıyor.
BM kuruluşları, toparlanma çabalarını ve devam eden insani ihtiyaçları desteklemek üzere deprem bölgesindeki depremzedelere ulaşıyor. Bu çalışmalar arasında gıda yardımı, hijyen kitleri, konteyner evler, okul malzemeleri, kadınların güçlendirilmesi, psiko-sosyal destek, üreme sağlığı malzemeleri, İŞKUR ile İş Karşılığı Nakit programı, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere nakdi ve ayni hibe sağlanması ve hayvan yemi, gübre, tarımsal ekipman, tohum ve fide tedarikine yardımcı olunması yer alıyor.
BM Türkiye kuruluşları ayrıca uluslararası korumaya ihtiyaç duyanların kayıt ve veri güncellemeleri, en hassas durumdaki hanelere nakit desteği, yerinden edilmiş nüfus için sağlık hizmetlerinin devamlılığının sağlanması gibi çalışmalara da katkı sağlıyor.
Ayrıca, acil koruma sağlamak amacıyla, büyük müzelerdeki koleksiyonları korumak için konteynerler teslim edildi ve zarar gören kültürel miras varlıklarının belgelenmesine yardımcı olacak kameralar ve dronlar tedarik edildi. Bölgenin kültürel mirasının restore edilmesine ve mirasa dayalı geçim kaynaklarının yeniden canlandırılmasına yardımcı olmak amacıyla “Save the Legacy” kampanyası başlatıldı. Deprem Müdahale ve İyileştirme Planı (ERRP) geliştirilerek 11 ilde kırsal kesimde yaşayanlara destek sağlandı. Sağlanan destek, deprem bölgesinde yaklaşık bir milyon çocuğun erken eğitim de dahil olmak üzere örgün veya yaygın eğitime erişmesine yardımcı oluyor.
Uluslararası taahhütler
Brüksel’de 20 Mart 2023 tarihinde düzenlenen konferansta uluslararası bağışçılar Türkiye’deki deprem sonrası çalışmalar için 6,5 milyar ABD doları destek sözü verdi. Konferansta, BM, AB ve Dünya Bankası’nın desteğiyle Türk Hükümeti tarafından yürütülen, afetin mali etkilerinin analizini de içeren Türkiye Depremleri İyileştirme ve Yeniden Yapılandırma Değerlendirmesi (TERRA) bulgularının sunumu yapıldı. Söz konusu analiz kapsamında, depremlerin yol açtığı toplam hasar ve kayıpların 103,6 milyar ABD doları seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.
Temmuz 2023’te Türkiye’deki BM Ülke Ekibi, ortaklarıyla istişare ederek bir İyileştirme Çerçeve Programı hazırladı. Bu programın amacı, uluslararası aktörlerin ve ulusal ortakların depremlerden en çok etkilenen kesimlere gerekli yardımı sağlamaya devam etmelerini sağlamak. Çerçevenin ana hedeflerinden biri de daha iyisini inşa etme ve kimseyi geride bırakmama ruhuyla toparlanma programlarını hızlandırmak.
Bu çerçeveye uygun olarak Gaziantep’teki Alan Bazlı Koordinasyon Ekibi, Türk Hükümeti’nin Şubat 2023 depremleri sonrasında başlattığı toparlanma çalışmalarını destekleyen BM ve ortaklarının faaliyetlerinin koordine edilmesine yardımcı olmak için Ankara’daki BM Ülke Ekibine danışma organı olarak görev yapıyor.
Şimdi tam zamanı
Türkiye, ihtiyaç duyduklarında her zaman diğer ulusların yanında oldu. Şimdi dünyanın Türk halkını desteklemeye devam etme zamanı, tıpkı yardım isteyen diğer ülkelerle Türkiye’nin dayanışma içinde olduğu gibi.
Uluslararası toplumun depreme müdahale için taahhüt edilen fonları tam olarak sağlamasına ihtiyacımız var. Daha iyisini inşa etmek ve kimseyi geride bırakmamak için bu büyük önem taşıyor.
